BirGün yazarı Eren Tutel, kaleme aldığı yazısında İspanya’nın Barcelona ’92’den bu yana uyguladığı spor modelini, finansman yapısından kulüp-okul-belediye işbirliğine uzanan yönleriyle ele aldı.
Tutel yazısında bu başarıların bir ‘altın nesil’e indirgenemeyecek kadar sistemli olduğunu belirterek, “İspanya’nın taban sporu, belediyelerin işlettiği tesisler, okul spor projeleri ve yerel kulüplerin sıkı işbirliğiyle geniş bir lisanslı sporcu kitlesi üretiyor. CSD’nin federasyon ve lisans istatistikleri, branşlar arası katılımın yaygınlığını ve düzenli raporlandığını ortaya koyuyor; bu veri kültürü, kaynak tahsisini somutlaştırıyor. İspanya’nın futboldan tenise, basketboldan olimpik branşlara uzanan sürdürülebilir başarı hikâyesi tek bir “altın nesil”e indirgenemeyecek kadar sistematik. 1992 Barcelona Olimpiyatı’ndan bu yana inşa edilen finansman modeli, yüksek performans altyapısı, antrenör eğitimi, kulüp-okul-belediye üçgenindeki yaygın taban ve kamu politikalarının uyumu, bugün “İspanya modeli” dediğimiz resmin ana katmanlarını oluşturuyor” ifadelerini kullandı.
Eren Tutel’in yazısının geri kalanı şu şekilde:
BARCELONA ’92 VE ADO
Dönüm noktası 1987’de kurulan ve 1988’de aktifleşen ADO (Asociación/Programa de Deportes Olímpicos). Amaç netti: Barcelona ’92 öncesi elit sporculara burs, kamp ve bilimsel destek sağlayacak kalıcı bir fon yaratmak. ADO’nun kurumsal yapısı ve sponsorluk ağı, özellikle devlet piyangosu Loterías y Apuestas del Estado’nun 1993’ten beri ana ortak olarak verdiği destekle süreklilik kazandı; program bugüne dek 12 binin üzerinde burs dağıttı.
Bu finansal enjeksiyonun sportif çıktısı çarpıcıydı: İspanya Barcelona ’92’de 22 madalya (13 altın) ile tarihinin zirvesini gördü; bu ivme sonraki oyunlarda kalıcı bir seviyeye dönüştü. COE verilerine dayanan derlemeler, toplam madalya hanesinin 1992 sonrası yıllarda hızla büyüdüğünü gösteriyor.
CAR’LAR VE SPOR BİLİMİ
Paranın nereye harcandığı da en az miktarı kadar belirleyici oldu. CSD’nin (Consejo Superior de Deportes) omurgasını oluşturduğu yüksek performans merkezleri (CAR) Sant Cugat (Barselona), Sierra Nevada (yüksek irtifa) ve Madrid hattında spor tıbbı, fizyoloji, biomekanik ve veri analitiği iç içe çalışıyor; elit sporcuya kamp-rehabilitasyon-ölçüm sürekliliği sunuyor. Sierra Nevada’nın spor bilimi odaklı yaklaşımı ile Sant Cugat’ın 30 yılı aşkın birikimi modelin iki vitrini.
Bu üst yapı, “tesadüfi patlama”yı “tekrar eden performans”a dönüştüren kritik fark: sporcu yüklenmesi, yaralanma önleme, yarışma periodizasyonu ve yetenek yönetimi aynı çatı altında karar veriliyor.
ULUSAL TEKNİK GELİŞİM PROGRAMI
Elit basamağa geliş, “tespit-gelişim-yüksek performans” hattında PNTD (Programa Nacional de Tecnificación Deportiva) ve onun bugünkü şemsiyesi Team España Futuro ile standartlaşıyor. CSD, federasyonların genç yetenek faaliyetlerine her yıl çağrı-bazlı destek veriyor; amaç sporcuya kulübünden ayrılmadan üst uzmanlık ve kamp imkânı sağlamak, basamaklar arasındaki kopuşu önlemek.
ANTRENÖR EĞİTİMİ VE METODOLOJİ
Başarı yalnız sporcu değil, antrenör havuzunun kalitesiyle de ölçülüyor. İspanya’da futbol başta olmak üzere antrenör eğitimi UEFA standartlarına sıkı bağlanmış durumda İspanya Futbol Federasyonu’nun (RFEF) Pro, A, B kursları ve sürekli güncelleme yükümlülükleri lisans kültürünü yaygınlaştırıyor. UEFA tarafı da bu standartları düzenli güncelliyor. Bu disiplin; basketbol, hentbol, futsal gibi branşlarda da federasyon eğitim çerçevelerine yansıyor.
KULÜP-OKUL-BELEDİYE ÜÇGENİ
İspanya’nın taban sporu, belediyelerin işlettiği tesisler, okul spor projeleri ve yerel kulüplerin sıkı işbirliğiyle geniş bir lisanslı sporcu kitlesi üretiyor. CSD’nin federasyon ve lisans istatistikleri, branşlar arası katılımın yaygınlığını ve düzenli raporlandığını ortaya koyuyor; bu veri kültürü, kaynak tahsisini somutlaştırıyor. Bask bölgesindeki okul spor projeleri gibi yerel modeller, sağlık ve pedagojiyi birlikte gözeten ilkelerle tabanın niteliğini yükseltiyor.
FİNANSMANIN ÇEŞİTLENDİRİLMESİ
Devlet piyangosu Loterías y Apuestas del Estado’nun yalnız ADO’ya değil çok sayıda federasyona sponsorlukları, özellikle olimpik branşlarda önemli bir bütçe yaratıyor. 46 olimpik federasyonun 31’inin Loterías desteği var. Bu ağ; eşitlik, altyapı ve gençlik projelerine kaynak aktarımını kolaylaştırıyor. Son yıllarda CSD bütçesinin artması ve sedanterliğe karşı ulusal strateji gibi programlar da eklemlendi, Team España’nın finansmanı kamu politikası düzeyinde kurumsallaştı.
KÜLTÜREL ALTYAPI VE “CANTERA” GELENEĞİ
Özellikle futbolda “cantera” (altyapı) kültürü, kulüplerin eğitim-kimlik sürekliliğiyle birleşiyor. Barça’nın La Masia’sı, 1979’dan beri yalnız yetenekli gençleri barındıran bir yurt değil; oyunun felsefesini, oyun içi karar alışını ve insani gelişimi birlikte işleyen bir okul. Bu yaklaşım, İspanya genelinde kulüp akademilerine metodolojik bir çıpa sundu.
EŞİTLİK VE KAPSAYICILIK
Sistemin güncel önceliklerinden biri, kadın sporlarının görünürlüğü ve kaynak erişimi. Devlet destekli piyango gelirlerinin kadın liglerine açılması, federasyon anlaşmalarının kadın ve adaptif sporu kapsayacak şekilde genişlemesi, boru hattını daha kapsayıcı kılıyor. Teniste Loterías-RFET anlaşmaları ve ülke genelinde kadın futbolunun profesyonelleşme adımları bu yönelimin somut göstergeleri.
İspanya’nın sırrı; “tek mucize” değil, iyi tasarlanmış bir kurumsal mimari. Barcelona ’92 ile başlayan vizyon, spor bilimi ve eğitimiyle birleşip kulüplerden CAR’lara uzanan bir boru hattı yarattı. Sonuç; tek seferlik şampiyonluklar değil, farklı spor dallarında tekrarlanabilir ve paylaştırılmış başarı.
